Page 21 - คู่มือพืช - ไร่

คู่มือพืชไร่ - นา

ข้าวโพดได้มากที่สุดของโลก นอกจากสหรัฐอเมริกาแล้ว ปรากฏที่ส่วนโคนของเมล็ดการสะสมน�้าหนักแห้งจะสิ้นสุดลง
ประเทศที่มีการปลูกข้าวโพดมากมีสาธารณรัฐประชาชนจีน เป็นระยะที่ข้าวโพดมีน�้าหนักแห้งสูงสุด
บราซิล เม็กซิโก และแอฟริกาใต้ เป็นต้น ๕. ระยะสุกแก่เก็บเกี่ยว (harveat maturity)
ประเทศไทยมีพื้นที่เพาะปลูกข้าวโพด ประมาณ เป็นระยะที่ต้นและใบของข้าวโพด รวมทั้งกาบหุ้มฝักแห้ง

๘ ล้านไร่ต่อปี ได้ผลผลิตประมาณ ๓ ล้านตันต่อปี โดยมี ฝักคลายตัวจากกาบหุ้ม เมล็ดมีการลดความชื้นอย่างต่อเนื่อง
แหล่งปลูกข้าวโพดในจังหวัดต่าง ๆ ที่ส�าคัญ ได้แก่ จังหวัด ตามสภาพอุณหภูมิและความชื้นของบรรยากาศ
เพชรบูรณ์ ลพบุรี นครราชสีมา เลย นครสวรรค์ และปราจีนบุรี ข. การจ�าแนกระยะการเจริญเติบโตของข้าวโพด

เป็นต้น ตามแบบสากล
การจ�าแนกระยะการเจริญเติบโตของข้าวโพด
ระยะการเจริญเติบโตและการพัฒนา ตามการพิจารณาของส่วนต่าง ๆ ของข้าวโพดได้แบ่งออกเป็น
ระยะการเจริญเติบโตและการพัฒนาของข้าวโพด ๒ ระยะ คือ การเจริญเติบโตทางล�าต้น (vegetative, V) และ

เริ่มตั้งแต่ระยะเริ่มงอกถึงระยะเก็บเกี่ยว ซึ่งรวมอายุได้ ระยะการเจริญเติบโตทางการเจริญพันธุ์ (reproductive, R)
ประมาณ ๑๐๐ - ๑๒๐ วัน ข้าวโพดที่เจริญเติบโตสมบูรณ์ ระยะการเจริญเติบโตทางล�าต้นจะเริ่มจากระยะ
จะมีใบ ๑๖ - ๑๘ ใบและออกไหมเมื่ออายุประมาณ ๕๕ - ๖๐ วัน งอก (emergence, VE) และเริ่มนับระยะ V1, V2, V3 จนถึง

การจ�าแนกระยะการเจริญเติบโตมี ๒ ระบบ คือ Vn เมื่อข้าวโพดมีใบที่กางสมบูรณ์ (ปรากฏ leaf collar)
ก. การจ�าแนกระยะการเจริญเติบโตของข้าวโพด ใบที่ ๑, ๒, ๓ และ n ใบ ตามล�าดับ จนถึงระยะ VT ที่ปรากฏ
ตามช่วงการเจริญเติบโต ซึ่งแบ่งออกดังนี้ ช่อดอกตัวผู้ส่วนระยะการเจริญพันธุ์จะเริ่มตั้งแต่ระยะ
๑. ระยะการเจริญเติบโตทางล�าต้นและใบ R1 (ออกไหม) R2 (ก�าเนิดเมล็ด) จนระยะ R7 (harvest
(vegetative stage) เป็นระยะเริ่มตั้งแต่ coleoptiles maturity)

โผล่พ้นดินจนถึงระยะออกดอกตัวผู้ ระยะนี้ใช้เวลาประมาณ
๔๕ - ๕๕ วัน ซึ่งขึ้นอยู่กับพันธุกรรมของข้าวโพดและสภาพ สภาพดินฟ้าอากาศ
แวดล้อมโดยเฉพาะอุณหภูมิ เนื่องจากข้าวโพดมีความแปรปรวนทางพันธุกรรม

๒. ระยะออกดอก (flower stage) เป็นระยะตั้งแต่ สูงมาก จึงพบว่าข้าวโพดสามารถปลูกได้ในส่วนต่าง ๆ ของโลก
ดอกตัวผู้บาน จนถึงระยะที่ไหมโผล่พ้นการหุ้มฝัก ตลอดจน ซึ่งมีสภาพดินฟ้าอากาศแตกต่างกันมาก ตั้งแต่เส้นรุ้งที่ ๕๐
ระยะผสมเกสรใช้เวลาทั้งสิ้นประมาณ ๕ - ๑๕ วัน องศาเหนือ ไปจนถึงเส้นรุ้ง ๕๐ องศาใต้ และที่ต�่ากว่าระดับ
๓. ระยะการสะสมน�้าหนักเมล็ด (grain filling) น�้าทะเลไปจนถึงที่สูงจากระดับน�้าทะเลมากกว่า ๑,๐๐๐ เมตร
เป็นระยะที่เมล็ดมีการสะสมแป้งในเมล็ด จนถึงระยะที่เมล็ด ข้าวโพดเป็นพืชวันสั้น ปลูกในสภาพวันยาวจะใช้เวลา

หยุดการพัฒนาใช้เวลาทั้งสิ้นประมาณ ๓๕ - ๔๕ วัน ระยะนี้ ในการออกดอกและแก่ยาวขึ้นและมีจ�านวนใบเพิ่มขึ้น แม้ว่า
แบ่งได้ ๒ ระยะ คือ ข้าวโพดเป็นพืชที่มีความสามารถปรับตัวได้กว้าง แต่เจริญ
๓.๑ ระยะน�้านม (early milk และ late เติบโตได้ดีในอุณหภูมิระหว่าง ๒๔ - ๓๐ องศาเซลเซียส

milk stae) และอุณหภูมิต�่าสุด ส�าหรับการงอก ๑๐ องศาเซลเซียส
๓.๒ ระยะแป้งอ่อน (dough stage) ขณะที่ต้นยังเล็กอยู่ (สูงราว ๑๕ เซนติเมตร) ข้าวโพดสามารถ
๔. ระยะการสุกแก่ทางสรีระ (physiological ทนทานต่ออากาศหนาวเย็นได้ดี แต่เมื่อโตขึ้นจะไม่ทนทาน
maturity) เป็นระยะที่มีชั้นเนื้อเยื่อสีด�า (black layer) ต่อสภาพอากาศดังกล่าว ข้าวโพดเป็นพืชที่ต้องการไนโตรเจน

10