Page 95 - คู่มือพืช - ไร่

คู่มือพืชไร่ - นา

เครื่องมือเครื่องใช้ในการท�านา ไม้หาบกล้า

จอบ
เครื่องมือท�านาแบบดั้งเดิมจะมีลักษณะคล้ายกันใน
แทบทุกภาค โดยจะแตกต่างกันบ้างในวัสดุที่ท�าจากท้องถิ่น คราด
การตกแต่งลวดลายชื่อที่เรียกแตกต่างกัน และมีลักษณะ คันไถ

เฉพาะที่นิยมใช้แต่ละภูมิภาค เครื่องมือเครื่องใช้ในการ
 เคียว เครื่องมือเกี่ยวข้าวมีรูปโค้ง เคียวมี ๒ ชนิดคือ
ท�านาสามารถแบ่งออกเป็น ๒ ประเภทคือ เครื่องมือพื้นบ้าน เคียวงอ กับเคียวลา
และเครื่องมือแบบสมัยใหม่
 แกระ/แกะ เครื่องมือเกี่ยวข้าวที่ใช้เก็บรวงข้าว นิยม
ใช้ในภาคใต้
เครื่องมือท�านาแบบพื้นบ้าน
 ไม้หนีบ เป็นไม้คู่หนึ่งใช้หนีบมัดรวงข้าวเพื่อยกข้าว
คันไถ เครื่องมือที่ใช้พรวนดินก่อนการปลูกข้าว กลับ ฟาดลงบนลานหรือม้ารองนวดข้าว หัวไม้ผูกติดกันด้วยเชือก
หน้าดินเพื่อท�าให้ดินร่วนซุย ไถแบ่งออกเป็น ๒ ชนิด คือ ไถวัว
 ม้ารองนวดข้าว เอาไว้ใช้ส�าหรับรองรับฟ่อนข้าว
ซึ่งเป็นไถที่ใช้แรงงานวัวและไถควายซึ่งเป็นไถที่ใช้แรงงาน เพื่อนวดหรือฟาดเพื่อตีเมล็ดข้าวจะได้หลุดร่วง
ควาย
 ฟอยหนาม ใช้กวาดเศษฝุ่นและเศษฟางออกจาก
แอก เครื่องมือที่ใช้ส�าหรับสวมคอควายหรือวัวเพื่อ กองข้าวเปลือก

ที่จะไถ แอกมี ๒ ชนิดคือ แอกวัวควายคู่ กับแอกวัวควายเดี่ยว
 ขาหมา เป็นเครื่องมือใช้หาบข้าว ประกอบด้วย
คราด เครื่องมือที่ใช้ส�าหรับคราดดินให้ร่วนซุย คราด ตัวขาหมาท�าจากไม้ไผ่เป็นรูปกากบาท ๒ คู่ ขาไม้ทะลุตัวไม้ขึ้น
มี ๒ ชนิด คือ คราดวัวควายคู่ และคราดวัวควายเดี่ยว มาท�าเป็นกระบะส�าหรับใส่รวงข้าวบุด้วยเสื่อร�าแพน
ก๋วยกล้า เครื่องมือที่ใช้ส�าหรับใส่ก�ากล้าหรือขนย้าย
 พัดวี ใช้ส�าหรับพัดฝุ่นผงและข้าวลีบให้ออกจากกอง
สิ่งของ มักใช้ทางภาคเหนือ ข้าวเปลือก
ม้าหาบข้าว ใช้ในการเรียงต้นกล้าหรือฟ่อนข้าวใน
คันหลาว
ไม้หาบกล้า (บางถิ่นเรียกคันหลาว) ใช้ส�าหรับหาบ

ต้นกล้าเพื่อน�าไปปักด�า
ตอก เครื่องมืออีกชนิดหนึ่งที่ใช้ส�าหรับมัดฟ่อนหรือ
ก�ากล้า มีอยู่ ๒ ชนิดคือ ตอกมัดฟ่อนข้าว กับตอกมัดก�ากล้า
พัดวี

เคียวเกี่ยวข้าว ขาหมา
ใช้ฟาดข้าว
(นวดข้าว)

ครกกระเดื่อง

ไม้หนีบ กระด้ง

84